Wat is Sluitertijd?

Geplaatst op: 06-05-2018
Aangevraagd door: "The One Image"
Niveau: Amateur / Beginner

In les 1 hebben we het gehad over diafragma. We hebben het gehad over wat voor invloed het diafragma heeft op de scherptediepte, en over de invloed op de sluitertijd. In deze les gaan we dieper in op de sluitertijd. Wat is het? Wat doet het? Hoe kan je er het beste gebruik maken van de sluiter, en welke invloed heeft het op je diafragma? Dit is het tweede deel van de heilige drie-eenheid op fotografie gebied. Het laatste deel zal worden besproken in les 3, en zal gaan over de ISO waarde. Als je deze drie onderdelen van fotograferen onder de knie hebt, dan wordt fotograferen al een stuk makkelijker.

Techniek
Er zijn verschillende soorten camera's met een scala aan soorten sluiters, en er zijn zelfs camera's zonder fysieke sluiter. Om het makkelijk en duidelijk te houden voor iedereen gaan we hier alleen uit van een traditionele spiegelreflex sluiter.

Bij een spiegelreflex camera kan licht op twee manieren door de camera gaan. Het licht komt altijd binnen via de lens, passeert daarbij het diafragma in de lens (zie les 1) en raakt vervolgens de spiegel. Deze weerkaatst het licht naar boven toe in een prisma, waarna het licht op je oog komt via de zoeker. Als je echter op de ontspanknop drukt dan kan het licht de andere weg volgen. Het gaat dan weer gewoon door de lens en langs het diafragma in de lens, maar de spiegel klapt dan razend snel op, en de sluiter gaat open waardoor het licht op de sensor terecht kan komen.

Hoelang de sluiter open staat hangt uiteraard af van je instellingen. Bij de gemiddelde spiegelreflex camera kan dit van 30 seconden, tot 1/4000ste van een seconde zijn. Sommige duurdere camera's kunnen zelfs zo kort als 1/8000ste van een seconde open staan. Zolang de sluiter open staat kan er licht op de sensor vallen en opgeslagen worden. Dit is wat uiteindelijk de foto maakt. Staat de sluiter te lang open, dan komt er te veel licht op de sensor waardoor je foto te licht of overbelicht raakt. Staat de sluiter te kort open, dan komt er te weinig licht op, en word je foto te donker of onderbelicht.

Hier linksonder zie je een plaatje van een Canon sluiter. Deze bedekt de hele sensor en zorgt er voor dat er geen licht op valt zolang deze niet open staat. Deze sluitersoort heet eigenlijk een rollende sluiter (Rolling Shutter). Dit houd in dat deze niet in zijn geheel in een keer open gaat, maar een spleetje maakt en deze over de sensor laat rollen. Omdat dit redelijk lastig is uit te leggen, en makkelijker is om gewoon te laten zien verwijs ik je graag naar dit filmpje van The Slow Mo Guys op YouTube waarin Gavin duidelijk en in slow motion laat zien hoe dit er uit ziet. Het filmpje duurt +/- 7 minuten.

Filmpje gezien? Welkom terug! Op het rechter plaatje hieronder zie je een doorsnede van de lens, en de camera. Hierop is onder andere de sluiter, de spiegel en het prisma terug te vinden. Maar ook het diafragma (Aperture) van les 1 is hier duidelijk op te zien. Op deze manier krijg je al veel duidelijker een idee van de werking van een camera. Tot zover de techniek in de camera en over de sluiter in het specifiek. Onder de plaatjes gaan we verder met de toepassingen van deze nieuwe kennis. (Klik op onderstaande plaatjes om ze in het groot te zien).

Een dichte sluiter die over de sensor heen zit.

Doorsnede van een lens/camera. (Dank aan APN Photography).

Invloed op de foto - Belichting / Diafragma
De sluiter bepaalt hoe lang je de sensor belicht en dus hoeveel licht er in totaal op je sensor komt. Of dit nou 1 seconde is, of 1/1000ste van een seconde. Je kan dit zelf instellen in de TV (Time Value) modus, of in de M (Manual) modus. In de TV modus bepaalt de camera het bijpassende diafragma. Maar wat stel je nou in? Dit hangt natuurlijk af van veel factoren. Wat wil je fotografen? Hoeveel licht is er beschikbaar? Gebruik je een of meerdere flitsers? Maak je gebruik van een statief en wat is je ingestelde diafragma (in de M modus)? Veel vragen waar je hieronder hopelijk duidelijkheid over gaat krijgen.

De TV stand gebruik je meestal alleen als je bewust een bepaalde sluitertijd wilt gebruiken. Bijvoorbeeld als je iets wilt fotograferen wat beweegt en dus een snelle sluitertijd nodig hebt, of als je iets wat beweegt juist vager wilt hebben en je sluitertijd langzamer maakt (bij fotografen van auto's). Vaak kan je het beste gebruik maken van de AV (diafragma voorkeuze) modus daar het vinden van de juiste sluitertijd soms lastiger is dan het vinden van de juiste diafragmawaarde. Als vuistregel kan je stellen dat een sluitertijd van 1/150ste van een seconde nog toelaat om een foto uit de hand te nemen zonder flitser.

Ga je naar langzamere sluitertijden, dan zul je er al snel een statief bij moeten pakken (of een goede stabilisatie in je lens/camera moeten hebben). Als je met een te langzame sluitertijd uit de hand fotografeert dan zal elke beweging die je hand of lichaam maakt onscherpte in je foto veroorzaken. Heb je geen statief? Of is een statief niet mogelijk? Dan kun je gebruik maken van een groter diafragma om zo meer licht door de lens te laten. Helpt dat ook niet? Dan kan je de ISO waarde verhogen om de sensor gevoeliger te maken voor het licht (in een later artikel meer hierover).

Als dat ook nog niet helpt, dan kan je altijd nog gebruik maken van extra licht in de vorm van studiolampen, flitsers, of in extreme gevallen een sterke zaklamp (niet aan te raden, maar het kan). Met flitsers moet je wel weer er op letten dat je de sluitertijd niet sneller instelt dan 1/200ste van een seconde. Als deze sneller is dan kan het zijn dat het licht nog niet de hele sensor heeft bereikt en je dus een onderbelicht vlak in je foto krijgt (zie voorbeeld hieronder). Er zijn wel mogelijkheden om dit te voorkomen met flitssynchronisatie, maar dat is een onderwerp voor een gevorderde les.

Voorbeeld van een te snelle sluitertijd bij flitsen. Zwart is nog niet belicht. (Dank aan Fstoppers).

Alle 3 de foto's hieronder zijn genomen vanaf een statief voor stabilisatie, en alle drie zijn ze genomen in de M modus zodat ik zelf de sluitertijd en diafragma naar wens in kon stellen. Op alle drie de foto's heb ik het diafragma gelijk gelaten, en alleen de sluitertijd aangepast. Op de linker foto is duidelijk te zien dat de sluiter te lang is open gebleven. Er is te veel licht op de sensor terecht gekomen en de lucht is te licht. Om dit te voorkomen kan ik twee dingen doen. Ik kan de sluitertijd verkorten zodat er minder licht op de sensor komt. Of ik kan het diafragma verkleinen (hoger f getal) zodat er minder licht door de lens komt.

De middelste foto is goed belicht. De sluitertijd, het diafragma en de ISO waarden zijn in balans voor deze situatie. Op de rechter foto daarentegen is de belichting niet in orde. De sluiter is te snel weer dicht gegaan waardoor de sensor niet voldoende is belicht, en de foto dus donker is uitgevallen. Dit kan ook weer worden voorkomen door of de sluiter langer open te houden, of als dat niet gewenst is kan het diafragma groter worden ingesteld (lager f getal) waardoor er meer licht door de lens heen gaat en op de sensor kan komen. Dit heeft uiteraard wel invloed op de scherptediepte.

Diafragmawaarde: f8 Sluitertijd: 1/100

Diafragmawaarde: f8 Sluitertijd: 1/400

Diafragmawaarde: f8 Sluitertijd: 1/1600

Congratulations!!! You have found the discount code!!!

Scan the code with your phone to use the code.
Scan de code met je telefoon om de code te gebruiken.

Invloed op de foto - Beweging
Nu heb je geleerd wat de sluitertijd met je belichting doet. Naast het belichten kan je ook spelen met de sluitertijd om zo beweging te bevriezen, of juist beweging te creëren in de foto. Denk aan het fotograferen van een fontein, en te zorgen dat elke druppel als bevroren in de lucht stil hangt. Of denk aan het fotograferen van een voorbijrazende auto waarbij de auto bevroren lijkt, maar de achtergrond volop in beweging is waardoor de snelheid van de auto goed word getoond. Dit zijn enkele voorbeelden van de creatieve kant van werken met je sluitertijd.

Op de drie  foto's hieronder is wat meer creativiteit gebruikt voor het maken van de foto's. Op de linker foto is te zien dat de druppels van de fontein bijna niet meer zijn te herkennen als losse druppels. Dit komt omdat er een langere sluitertijd is gekozen. In de tijd dat de sluiter open was, en er dus licht op de sensor kon vallen konden de druppels genoeg afstand afleggen om niet meer scherp in beeld te komen. Hierbij is het diafragma behoorlijk klein gemaakt (f/22) om de lange sluitertijd van 1/20ste van een seconde overdag mogelijk te maken.

Op de middelste van de foto's zie je duidelijk de individuele druppels bevroren in de lucht hangen. Hier is een groter diafragma van f/4 gebruikt om voldoende licht binnen te krijgen, en de sluitertijd korter te maken met een waarde van 1/1000ste van een seconde. Zoals je kan zien is het riet op de voorgrond van de foto minder scherp dan op de andere foto, dit heeft met de scherptediepte en het verschil tussen f/22 en f/4 te maken. Zoals je nu doorhebt is het altijd een puzzel om te krijgen wat je wilt. Sluitertijd of Diafragma.

Op de meest rechter foto is een voorbijrijdende auto te zien. Deze lijkt bijna bevroren, maar er zit wel beweging in de achtergrond. Dit is een lastige techniek die wat oefening vereist. Maar door het meetrekken van je onderwerp terwijl je de foto maakt blijft de auto nagenoeg op de zelfde plek op je beeld, en de achtergrond beweegt. Dit geeft mooie effecten. Als je echter te veel of te weinig beweegt word de auto ook onscherp. Ook moet je de juiste balans in je sluitertijd vinden zodat je een goed belichte foto hebt die snel genoeg is om een scherpe auto te krijgen, en langzaam genoeg voor de bewogen achtergrond.

Diafragmawaarde: f22 Sluitertijd: 1/20

Diafragmawaarde: f4 Sluitertijd: 1/1000

Diafragmawaarde: f4.5 Sluitertijd: 1/500

Samenvatting
Na het lezen van alles wat hierboven staat weet je nu dat de sluiter essentieel is voor het goed belichten van je onderwerp, en er voor te zorgen dat deze er scherp (of juist onscherp) op staat. Zeker in de M modus kan je veel experimenteren en oefenen op zowel stilstaande als bewegende onderwerpen. Vooral het fotograferen van rijdende auto's is erg leuk om te doen, en een goede oefening voor je cameratechniek en het krijgen van een stabiele hand. Een lens met ingebouwde stabilisatie (IS) is erg handig daarbij, mits deze een sport stand heeft (vaak stand 2 bij Canon lenzen). Zo niet? zet de IS dan uit.

En in het kort nog een keer: is je foto overbelicht? Verklein je diafragma, of verkort de sluitertijd. Is je foto onderbelicht? Vergroot je diafragma, of verleng je sluitertijd. Uiteraard moet er nog wel wat aan te passen zijn. Als je al op de max van de diafragma zit dan zul je dus met je sluitertijd of ISO waarde verder moeten om de instelling goed te krijgen. Fotografeer je in de AV of TV modus, dan neemt de camera al de helft van je werk uit handen en kan jij je meer focussen op de compositie, en het maken van de foto zelf.

Hopelijk geeft dit artikel antwoord op je vraag. Mocht er nog iets niet duidelijk zijn, of heb je nog meer vragen? Schroom niet en neem contact op! The One Image beantwoord graag alle vragen die je nog mocht hebben naar aanleiding van dit artikel!

​Klik HIER om meteen naar les 3 te gaan om meer te leren over ISO waarden.
Klik HIER om terug te gaan naar het overzicht van de lessen.